Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)]            **** 28.04.2024: 3 nove knjige ****
ustanak

Aleksandrovac u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 14 hronoloških zapisa, 9 dokumenata i 3 fotografija.

Događaji

⚔️ 23. 8. 1941. Delovi 2. šumadijskog NOP odreda upali u s. Aleksandrovac (kod Žabara) razoružali 7 stražara i spalili opštinsku arhivu, a na ž. st. Lozovik demolirali stanična postrojenja.

⚔️ 27. 8. 1941. Delovi Požarevačkog NOP odreda napali na Aleksandrovac i razoružali žandarme.

⚔️ 28. 10. 1941. Između Svilajncfe i Petrovca Nedićev 7. srpski oružani odred i četnici, posle oštrih borbi, odbacili delove Požarevačkog NOP odreda i zauzeli Petrovac i Aleksandrovac.

⚔️ 5. 5. 1943. Između Kruševca i Aleksandrovca delovi Rasinskog NOP odreda na nekoliko mesta posekli tt veze.

⚔️ 1. 12. 1943. U varošicu Aleksandrovac (kod Kruševca) upale 2. južnomoravska NO brigada i jedna četa Jastrebačkog NOP odreda, te zapalile arhivu sreza, opštine, finansijske i poreske uprave i zaplenile veću količinu materijala iz rasadnika, poljoprivredne škole i bolnice.

⚔️ 23. 6. 1944. Jedinice 21. udarne divizije NOVJ odbacile delove četničke Rasinsko-topličke grupe korpusa i zauzele Aleksandrovac i Brus.

⚔️ 6. 8. 1944. Na pl. Kopaoniku (između Suvog Rudišta, Bukove glave, Brusa i Aleksandrovca) otpočele četvorodnevne borbe Operativne grupe divizija NOVJ (2. proleterska, 5. i 17. udarna divizija NOVJ) protiv 4. grupe četničkih jurišnih korpusa (1, 2, 3. i 5. četnički jurišni korpus - ukipne jačine oko 10.000 četnika). U oštrim borbama jedinice NOVJ su razbile četnike (7. avgusta zauzele Brus a 9/10. avgusta Aleksandrovac) i odbacile ih ka dolini r. Z. Morave, nanevši im gubitke od 522 poginula, 637 zarobljenih i većeg broja ranjenih (deo četnika je dezertirao) i zaplenivši 2 topa, 35 automatskih oruđa, preko 800 pušaka, 80.000 metaka i veću količinu druge ratne opreme.

⚔️ 6. 8. 1944. Goneći razbijene četničke jedinice iz 4. grupe jurišnih korpusa u pravcu komunikacije Aleksandrovac - Jošanička Banja, jedinice Operativne grupe divizija NOVJ ubile 46, ranile 84 i zarobile 292 četnika, a same imale 2 poginula borca. Zaplenjeno je: 5 mitraljeza, 5 p. mitraljeza, 7 automata, 274 pušaka, 19 pištolja, 45.000 puščanih metaka i veća količina drugog materijala i opreme.

⚔️ 9. 8. 1944. Jedinice 17. udarne divizije NOVJ, uz sadejstvo 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ, posle kraće borbe protiv četnika, zauzele Aleksandrovac i s. Novake. Četnici su se povukli ka Kruševcu.

⚔️ 12. 8. 1944. Na komunikacijama Brus - s. Milentija i Aleksandrovac - s. Novaci jedinice 17. udarne divizije NOVJ porušile 11 mostova i na više mesta prekopale puteve.

⚔️ 26. 8. 1944. Iz doline r. Z. Morave četnička 4. grupa jurišnih korpusa (1, 3. i 5. korpus) i četnička Rasinsko-toplička grupa korpusa (Rasinski, Toplički, -lastrebački i 2. kosovski korpus), po izvršenoj pregrupaciji- preduzele napad na jedinice Operativne grupe divizija NOVJ (5, 17. i 21. udarnu diviziju NOVJ) na prostoriji s. Razbojna - Mačkovac - Pešter - Požar - Ilijina č. - r. Rasina, s ciljem da povrate Župu sa Aleksandrovcem i Brusom i zadrže prodor Operativne grupe divizija NOVJ u unutrašnjost Srbije. U borbama, vođenim do 30. avgusta, jedinice NOVJ su uspele da odbiju napade i da četnike protivudarom odbace na levu obalu r. Z. Morave.

⚔️ 27. 8. 1944. Kod s. Grčaka (blizu Aleksandrovca) oko 1500 četnika odbilo napad delova 2. krajiške udarne brigade 17. udarne divizije NOVJ. Zatim, ojačani, četnici su ih protivnapadom odbacili ka s. Batunju i ušli u Aleksandrovac. Brigada je imala 2 mrtva i 9 ranjenih boraca, a četnici - oko 40 mrtvih i više ranjenih.

⚔️ 30. 8. 1944. U širem rejonu Aleksandrovca 2. krajiška udarna brigada 17. udarne divizije NOVJ napala četničke snage i proterala ih ka r. Z. Moravi. Četnici su imali oko 40 mrtvih i veći broj ranjenih. Brigada nije imala gubitaka.

⚔️ 6. 9. 1944. U rejonu Brusa i Aleksandrovca počeo prodor operativne grupe divizija NOVJ (5, 17. i 21. udarne divizije) iz južne Srbije preko r. Ibra i jugozapadne Srbije prema pl. Rudniku i Šumadiji.

Dokumenti

📜 Izveštaj Štaba Druge južnomoravske NO brigade od 3 decembra 1943 god. Glavnom štabu NOV i PO Srbije o napadu na Aleksandrovac

📜 Naređenje Štaba Operativne grupe divizija od 8 avgusta 1944 god. štabovima Druge proleterske, Pete i Sedamnaeste NOU divizije za razmeštaj na prostoriji s. Milentija - Brus - s. Razbojna - s. Radunje - s. Brzeće i zatvaranje pravaca Raška - Jošanička Banja i Aleksandrovac - Blace - Kuršumlija

📜 Zapovest Štaba Sedamnaeste NOU divizije od 13 avgusta 1944 god. štabovima Druge krajiške, Šeste istočnobosanske i Petnaeste majevičke NOU brigade za odbijanje neprijateljskih napada sa pravca Kruševac - Blace prema Aleksandrovcu i Brusu

📜 Naređenje Štaba Druge proleterske divizije od 28 avgusta 1944 god. štabovima Druge i Četvrte proleterske i Treće srpske NOU brigade za prebacivanje na prostoriju Razbojna - Sagonjevo u cilju opkoljavanja i razbijanja četničkih snaga na sektoru Brus - Aleksandrovac - Razbojna

📜 Izveštaj Štaba Četvrte srpske NOU brigade Dvadeset prve NOU divizije od 31 avgusta 1944 god. Štabu Divizije o borbama protiv četnika oko Aleksandrovca

📜 Naređenje Štaba Druge proleterske divizije od 4 septembra 1944 god. Štabu Četvrte proleterske brigade za kontrolisanje i obezbeđenje pravca Kruševac - Aleksandrovac

📜 Izveštaj Štaba Četvrte proleterske brigade Druge proleterske divizije od 8 septembra 1944 god. Štabu Divizije o kontrolisanju pravaca prema Kruševcu, Aleksandrovcu, Brusu i Blacu

📜 Naređenje Štaba Druge proleterske divizije od 25 septembra 1944 god. štabovima brigada za razbijanje četnika oko Aleksandrovca

📜 Zapovijest Štaba 39. NOU divizije od 17. februara 1945. štabovima potčinjenih jedinica za napad na Novu Topolu i Bosanski Aleksandrovac

Fotografije

Povezane odrednice

Diverzije u oslobodilačkom ratu ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1944. ★ Brus ★ 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada ★ Rasinski partizanski odred ★ Obrazovanje u oslobodilačkom ratu ★ Kruševac ★ Rasinski korpus JVuO ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1945. ★ Toplica u oslobodilačkom ratu ★ 4. srpska brigada (2. južnomoravska) ★ 21. srpska divizija NOVJ ★ Borbe na Kosovu i Metohiji ★ Bolnice u oslobodilačkom ratu ★ Četnici u ustanku ★ Bitka za Srbiju ★ Kuršumlija ★ Požarevački partizanski odred ★ 15. majevička udarna brigada ★ 2. krajiška udarna brigada ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ Borbe za Kruševac 1944. ★ 2. šumadijski partizanski odred ★ Ustanak u Srbiji 1941. ★ 4. grupa jurišnih korpusa JVuO ★ 17. istočnobosanska divizija NOVJ ★ Sanitet u ratu ★ Proboj NOVJ u Srbiju 1944. ★ Borbe u Srbiji 1944. ★ Blace ★ Svilajnac ★ Operativna grupa divizija ★ 6. istočnobosanska proleterska udarna brigada ★ 3. srpska udarna brigada ★ Glavni štab Srbije ★ Srpska državna straža (nedićevci) ★ 2. kosovski korpus JVuO ★ Požarevac ★ 2. proleterska divizija NOVJ ★ 3. udarni korpus NOVJ (1. bosanski) ★ Jastrebački partizanski odred ★ 5. krajiška udarna divizija NOVJ ★ 39. krajiška divizija NOVJ ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Niš ★