| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Razbijanje njemačke borbene grupe »Šaltenbrand« U povratku sa Papuka na Psunj, oko 10 sati 27. marta,
na samom vrhu Javovorice (kota 911) pred brigadom se ispriječila njemačka
borbena grupa »Šaltenbrand«. U žestokoj petosatnoj borbi, borci 12.
slavonske brigade savlađivali su visinsku razliku i strme padine Javorovice,
borili se za svaki neprijateljev rov, za svako stablo iza koga su njemački
vojnici otvarali ubitačnu vatru. Nijemci su grčevito branili obronke kote 911
koristeći se prednostima vatrenog sistema i većeg broja teških i lakih
mitraljeza, reljefom zemljišta i bukovim stablima. Međutim, hrabre borce 12.
slavonske brigade, iako umorne i gladne, ništa nije moglo da zadrži. Oni su
uporno napadali i, korak po korak, osvajali strme padine, sve dok se nisu uspeli
na sam vrh kote 911, kada se borba vodila na bliskom odstojanju prsa u prsa. U
toj situaciji borci 12. slavonske brigade hvatali su i uništavali njemačke
vojnike iza stabla stoljetnih bukava. U jednom trenutku komandant 1. bataljona
12. slavonske brigade Jovo Milaković,[1]
našao se sam s njemačkim oficirom iza bukovog stabla. U velikoj napetosti i grču
»ko će koga« jurili su se oko bukovog stabla. U djeliću sekunde, komandant
Milaković bio je brži, prevario je Nijemca naglim trzajem tijela i, okretanjem
na lijevu stranu, rafalom iz automata pokosio ga.421 Borba bi, vjerovatno, potrajala do mraka, da 3. i 4.
bataljon nisu izvršili bočni manevar i našli se neprijatelju iza leđa i, na
taj način, pomogli da se okonča borba na koti 911. Njemačka borbena grupa »Šaltenbrand« (ojačani
bataljon) bila je potpuno razbijena, a na vrhu Javorovice ostalo je preko 60
njemačkih lješeva i još toliko, prema izjavama seljaka iz sela Podvrško,
odvezeno je u Novu Gradišku. U izvještaju Komandi Jugoistoka, štab njemačke
187. divizije priznaje teške gubitke na Javorovici, te kaže:[2]
»Partizani su nadmoćnim snagama i koncentričnim napadom na njemačku borbenu
grupu »Šaltenbrand« poslije duge i ogorčene borbe, nanijeli osjetne gubitke.
Desnokrilna četa kapetana Degenharta, sa znatnim gubicima morala se povući
preko Petkovice, (kote 905 i 901), a položaji na Javorovici kota 911 morali su
biti napušteni. Bataljon »Hofman« kome je naređeno da preko Kamenske pruži
pomoć borbenoj grupi »Šaltenbrand« nije stigao na vrijeme. Pošto je njegova
upotreba postala bespredmetna, bataljon je povučen u Pakrac.[3] U izvještaju 12. slavonske divizije koji je upućen
Glavnom štabu Hrvatske, stoji: »Naša 12. slavonska brigada svojim silovitim
jurišem na Javorovici (kota 911) koju su branili Nijemci, uništila je 60 njemačkih
vojnika«. Poslije završene borbe, dok su se umorni borci prikupljali i prepričavali
pojedinosti iz minule borbe, piscu ovih redova neće se izbrisati iz sjećanja
prizor koji je tada ugledao. Slika je bila veoma upečatljiva: oko 16 sati
poslije podne grupa seljaka iz popaljenog i uništenog sela Čečavac, u kome
nije ostala ni jedna kuća čitava, nosili su pognutih leđa pune kante
spremljene hrane i velike slavonske hljebove da bi nahranili svoju vojsku -
borce 12. slavonske brigade.424 Poslije njemačkog poraza na Javorovici, njemačke
jedinice bile su, očigledno, zaplašene i demoralisane, jer, prema uvidu u
njemačku arhivu, a posebno u dnevnik njemačke 187. divizije, poslije gubitaka
na Javorovici postojali su realni uslovi za napad partizanskih snaga na Novu
Gradišku i Okučane. Zbog straha Nijemci su tek poslije dva dana došli na
Javorovicu da pokupe lješeve poginulih njemačkih vojnika. Komanda njemačke
187. divizije hitno je zatražila dejstvo njemačke bombarderske grupe »Weiss-1«,
s posebnom namjenom za udar na 12. slavonsku brigadu, jer je postojala, kako se
kaže u zahtjevu, objektivna opasnost da Nova Gradiška i Okučani budu
napadnuti od 12. slavonske brigade. Zbog toga su preduzete hitne mjere za ojačanje
ta dva neprijateljeva uporišta.425 Na Javorovici je njemačka
borbena grupa »Šaltenbrand« potpuno izbačena iz stroja. Zbog pretrpljenih
gubitaka i demoralizacije (priznaju gubitak od 92 njemačka vojnika),426
ostaci ove grupe ukrcani su u željezničku kompoziciju u Novoj Gradiški i 7.
aprila 1943. prebačeni u Sisak. Zbog neuspjeha u ofanzivi »Braun«,
komandant
96. artiljerijskog diviziona njemačke 187. divizije, kapetan Hang,
predlaže
nove mjere za smirivanje Slavonije i to: »Prvo, da se preduzme radikalno
iseljavanje svih Srba i njihovih pristalica iz Slavonije, jer, Slavoniju treba
pročistiti na čisto hrvatskoj nacionalnoj osnovi. Drugo, iseliti srpska sela,
naročito ona veća, koja treba da posjedne njemačka vojska i ustaše. Treće,
iz bivših srpskih sela treba upućivati jake borbene grupe ojačane tenkovima u
svim pravcima, pa čak i u pošumljene dijelove Slavonije, da bi se spriječilo
ponovno prikupljanje i obnavljanje partizanskog pokreta«.42^ Do kraja marta 1943. 12. slavonska brigada je manevrom
preko Psunja izbila u rejon između Lipika i Okučana. Zapadno od sela Bobare
sudarila se sa dijelovima 1. gorske divizije i, poslije kraće borbe,
neprijatelj je bio odbijen i prisiljen da se povuče u Lipik. Pošto je ocijenio
da neprijatelj ne vrši pritisak na Psunj, Štab Brigade donio je odluku da 1.
aprila napadne i likvidira neprijateljevu posadu u Vilić Selu na komunikaciji
Orljavac - Slavonska Požega. 420)
Nosilac »Partizanske spomenice 1941«, u ratu bio komandant 21. slavonske
brigade. Umro
u Pakracu 19.81. 42Majski
broj »Brigadira«, lista 12. slavonske brigade 1943. [2])
Arhiv VII, NA, mikroteka NAV-T-315 r, 1555, s. 124-35 i s. 1135-8.
|