| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Formiranje 12. slavonske divizije Na
osnovu ukupnih rezultata razvoja ustanka i oružane borbe i, posebno, dolaskom
druga Vlada Popovića, člana CK KPJ i delegata Vrhovnog štaba NOV i
POJ u jesen 1942. godine, bilo je od presudnog značaja za brži i širi razmah
ustanka u Slavoniji. Sprovođenje direktiva koje je Vlado
Popović prenio na vojno i političko rukovodstvo za Slavoniju imalo je velikog
uticaja na razgaranje ustanka i priliv novih boraca na terenu Podravine,
Posavine i Daruvarske kotline. Krupni uspjesi 12. slavonske brigade i
partizanskih odreda doprinijeli su širenju oslobođene teritorije, prilivu
novih boraca i učvršćivanju i povezivanju žarišta narodnog otpora. U širem
operativnom i strategijskom kontekstu direktive Vlade Popovića značile su tješnje
operativno sadejstvo slavonskih brigada i divizija sa glavnom operativnom grupom
Vrhovnog štaba NOV i POJ. Na
prijedlog Vlade Popovića i Štaba 3. operativne zone, u Slavoniji je 30.
decembra 1942. godine formirana 12. slavonska divizija.[1]
Za njenog komandanta postavljen je Petar Drapšin,[2] do tada zamjenik komandanta 3. operativne zone.
Za političkog komesara Divizije postavljen je Jefto Šašić.[3]
Za zamjenika komandanta Mato Jerković.[4] Za načelnika Štaba 1. divizije postavljen je Milan
Stanivuković.[5]
Za zamjenika političkog komesara Divizije postavljen je Franc Knebl.[6]
U sastav Divizije ušla je 12. slavonska brigada i novoformirane 16. omladinska
brigada »Joža Vlahović« i 17. slavonska brigada. Divizija je imala ukupno
oko 2.700 boraca, a u partizanskim odredima i vojnoj pozadini bilo je još oko
1500 boraca. To je bila četvrta po redu divizija, formirana na teritoriji
Hrvatske. Pred
novoformiranu 12. diviziju, kao operativnu jedinicu, postavljeni su krupni
zadaci. Prema operativnom planu, dobila je zadatak da u centralnom dijelu
Slavonije uništi neprijateljeva uporišta u Daruvarskoj i Požeškoj kotlini i,
na taj način, proširi slobodnu teritoriju. Pored toga, bilo je potrebno da se
stvori čvršća operacijska osnovica za dalja dejstva i prodor u Posavinu,
Moslavinu, Podravinu i sjeverozapadnu Hrvatsku. Ostvarivanje te operativne
zamisli, snažno je uticalo na pokretanje seljačkih masa i nacionalnih manjina
u Slavoniji da se opredeljuju za NOP,
jer
se osjetno proširio uticaj KPJ i KPH na te mase, učvrstila se narodna vlast i
povećao priliv boraca u sve jedinice NOV Slavonije. U
prvoj polovini 1943. Divizija je izvršila sve postavljene zadatke. Ubrzo posle
toga formirana je 17. maja 1943. još jedna divizija 28. slavonska (u početku
je nosila numeraciju 10. divizija). Istog datuma formiran je 6. slavonski korpus
NOVJ. U drugoj polovini 1943. po naređenju GŠ Hrvatske 12. divizija je sa
dvije brigade (12. i 16. omladinskom), napustila Slavoniju i otišla u
sjeverozapadnu Hrvatsku. U sadejstvu sa Kalničkim partizanskim odredom
oslobodila je kaznionicu Lepoglavu i Jalkovac,. vodila borbe na periferiji Varaždina,
u dolini rijeke Bednje i Sutle i kod Trakošćana. Učestvovala je u razbijanju
neprijateljeve ofanzive »Varaždin«, i vodila teške borbe s Nijemcima, ustašama
i Bugarima, kada je uništila dva i oštetila tri tenka. Ukupni borbeni
rezultati 12. divizije na terenu sjeverozapadne Hrvatske, doprinijeli su
razbuktavanju narodnog ustanka i formiranju nove brigade »Matija Gubec«.
256)
Službeni naziv bio je Četvrta divizija NOV i PO Hrvatske. Naredbom Glavnog
štaba Hrvatske 9. maja 1943. godine divizija je preimenovana u 12. diviziju
NOV i POJ, a 10. oktobra 1944. proglašena je udarnom. 25y)
Španski borac. U NOVJ od 1941. Organizator ustanka i komandant ustaničkih
snaga u Hercegovini. Bio je zamjenik komandanta 3. operativne zone,
komandant 12. slavonske divizije, komandant 6. slavonskog korpusa, zamjenik
komandanta GŠ Hrvatske, komandant 8. korpusa, komandant IV armije i
komandant Tenkovske armije. Kao general-lajtnant u novembru 1945. izvršio
samoubistvo i sahranjen u Aleji narodnih heroja u Beogradu. Narodni heroj
Jugoslavije. [3] u
NOVJ od 1941. Bio je sekretar Kotarskog i Okružnog komiteta Nova gradiška
i politički komesar 12. divizije. Član VŠ NOV i POJ i načelnik Službe
bezbjednosti u JNA. Narodni heroj Jugoslavije i general-pukovnik u penziji. [4]
u NOVJ od 1941. Bio je komandir čete, komandant bataljona i partizanskog
odreda na Baniji i na Kalniku. Zamjenik komandanta divizije. Rat je završio
kao komandant 6. slavonskog i 10. zagrebačkog korpusa. Umro je 4. jula
1980. i sahranjen u Aleji zaslužnih građana u Beogradu. 26°)
Još u toku rata bio je unapređen u čin pukovnika i proglašen narodnim
herojem Jugoslavije. Sahranjen je u Okučanima 1. januara 1945. između
Psunja i Ravne Gore u blizini groba Nikole Demonje. Dva komandanta 12.
divizije ostala su u srcu zemlji koja ih je odgojila kao heroje. [6]
Franjo. Jedan od organizatora ustanka u okolini Siska i u Moslavini. Bio je
politički komesar Moslavačkog partizanskog odreda, zamjenik političkog
komesara brigade, divizije i politički komesar divizije.
|