Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)]            **** 28.04.2024: 3 nove knjige ****
ustanak

Španski borci u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 15 hronoloških zapisa, 1 dokumenata i 3 fotografija.

Događaji

⚔️ 30. 3. 1941. CK KPJ izdao proglas u kome se, u cilju odbrane zemlje, od Simovićeve vlade zahteva: pakt o uzajamnoj pomoći sa SSSR-om; ukidanje svih vanrednih zakona i davanje narodima Jugoslavije demokratskih i nacionalnih prava i sloboda; sloboda sindikalnog i političkog organizovanja; potpuna amnestija svih političkih i vojnih osuđenika i povratak španskih dobrovoljaca iz francuskih logora; stavljanje pod sud svih petokolonaša; čišćenje državnog i vojnog aparata od svih protivnarodnih elemenata i tuđih agenata.

⚔️ 22. 6. 1941. Nemački vojni zapovednik Srbije naredio komesarskom ministru unutrašnjih poslova Milanu Aćimoviću da, prema ranijem sporazumu, u toku noći 22/23. juna pohapsi poznate komuniste Beograda, kao i sve učesnike španskog građanskog rata. Skrenuta je naročita pažnja i na gradove: Niš, Kragujevac, Užice, Čačak i rudnike Rtanj, Trepču i Bor.

⚔️ 0. 8. 1941. Generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito uputio direktivu Centralnom komitetu KPH: da koordinira dejstva u Lici i Bos. krajini, da šalje španske borce u Bosnu i da preduzima mere radi snabdevanja partizana odećom i obućom u zimskim uslovima. Pored toga, on traži da CK KPH odredi tri-četiri predstavnika HSS za Narodni komitet oslobođenja.

⚔️ 14. 8. 1941. U s. Košutama (kod Tril.ja) italijanske i ustaško-domobranske snage iz Sinja, Dicma i Trilja uništile Splitski NOP odred. Tada je poginuo i španski borac član CK KPJ Mirko Kovačević Lala, narodni heroj.

⚔️ 0. 9. 1941. U s. Jošanu (kod Udbine) četnici streljali španskog borca Mića Radakovića, narodnog heroja.

⚔️ 0. 11. 1941. U Maksimiru ustaše streljale španskog borca, elana MK KPH za Zagreb Božidara Dakića, narodnog heroja.

⚔️ 20. 2. 1942. U s. Vukosavcima (kod Lopara) delovi četničkog Majevičkog odreda mučki napali Štab Majevičkog NOP odreda. U neravnoj borbi su izginuli većina članova Štaba odreda i članova OK KPJ za Majevicu, ukupno oko 30 rukovodilaca i boraca, među kojima i komandant Majevičkog NOP odreda Ivan Marković Irac, politički komesar Fadil Jahić Španac i članovi Štaba odreda Albin Herljević i Slavko Mićić - narodni heroji.

⚔️ 0. 3. 1942. U rejonu s. Plaškog (kod Ogulina) četnici streljali komandanta 2. kordunaškog NOP odreda Roberta Domanija i političkog komesara 3. čete 3. bataljona 2. kordunaškog NOP odreda Adolfa Štajnbergera Draga, učesnike u španskom građanskom ratu i narodne heroje.

⚔️ 13. 3. 1942. U s. Radanovcima (blizu Kosjerića), u borbi protiv nedićevaca i četnika, poginuo član Komande grupe odreda zapadne Srbije Živorad Jovanović Žikica Španac, narodni heroj.

⚔️ 5. 7. 1942. Između s. Grobnika i Kamenjaka (Rijeke) delovi 2. primorsko-goranskog NOP odreda napali italijansku kolonu. U toj borbi neprijatelj je imao 9 mrtvih vojnika. Tom prilikom je poginuo Nikola Car Crni, komandant 2. primorsko-goranskog NOP odreda i učesnik španskog građanskog rata, narodni heroj.

⚔️ 19. 11. 1942. Četiri bataljona 1. proleterske NOU brigade u oštroj noćnoj borbi uništili dvaput brojniju domobransko-nemačku posadu utvrđenog uporišta u s. Sitnici (pod Manjačom), zaplenivši haubičku bateriju i naoružanje dva domobranska bataljona. Samo je manji deo posade uspeo da se probije do okolnih garnizona, a ostatak je uglavnom zarobljen. U borbi su pored ostalih, poginuli zamenik komandanta 3. bataljona Miodrag Urošević Artem i komandir voda Milan Raspopović, a smrtno je ranjen (te posle nekoliko dana podlegao ranama) politički komesar 6. bataljona Ljubomir Živković Ilić, Ljupče Španac, narodni heroji.

⚔️ 22. 2. 1943. Jedinice 3. udarne divizije NOVJ otpočele napad na italijanske snage, domobrane i četnike u Konjicu. Posle više uzastopnih napada i protivnapada i zbog pogoršanja situacije kod Prozora, VŠ NOV i POJ je 26. februara naredio da se obustavi napad na Konjic. Poginulo je 53 i ranjeno preko 150 neprijateljskih oficira i vojnika. I jedinice NOVJ su imale velike gubitke. Pored ostalih, poginuli su: komandant Mostarskog bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Miloš Kovačević, narodni heroj, vođa tenka i mitraljezac 3. udarne divizije NOVJ Leo Bruk, narodni heroj, politički komesar 5. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Karlo Batko, narodni heroj, komandir čete 5. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Ante Šarić (Rade Španac), narodni heroj, i komandir 1. čete 4. bataljona 5. crnogorske NOU brigade Zarija Vujošević, narodni heroj.

⚔️ 9. 6. 1943. U šumi Milinklade (u dolini r. Hrčavke) nemačka eskadrila bombardovala VŠ NOV i POJ u pokretu. Ranjen je vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito, a poginuli su šef Vojne misije Velike Britanije pri VŠ NOV i POJ kapetan inž. Bil Stjuart i pratilac Vrhovnog komandanta Đuro Vujović Španac, narodni heroj. Nešto kasnije podlegao je ranama komandant 4. proleterske NOU brigade Vasilije Đurović Vako, narodni heroj, koji je ranjen kada se u jedinicu vraćao primivši zadatak od Vrhovnog komandanta.

⚔️ 29. 5. 1944. Kod s. G. Miklouša (blizu Čazme), prilikom neprijateljskog avionskog napada, poginuo član GŠ NOV i PO za Hrvatsku i učesnik španskog građanskog rata pukovnik Ilija Engel Andžić, narodni heroj.

⚔️ 28. 4. 1945. Kod Rijeke, u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuo operativni oficir u Štabu 11. korpusa 4. armije JA Ivan Lenac, španski borac, narodni heroj.

Dokumenti

Fotografije

Povezane odrednice

Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu ★ Plaški ★ Sinj ★ Dušan Simović ★ 2. kordunaški partizanski odred ★ Avijacija u oslobodilačkom ratu ★ 3. udarna divizija NOVJ ★ 5. proterska (crnogorska) udarna brigada ★ Borbe u Srbiji 1942. ★ Rijeka ★ Žabljak ★ 10. hercegovačka udarna brigada ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1943. ★ Centralni komitet KPJ ★ Borbe u Hercegovini 1943. ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada ★ Splitski partizanski odred ★ Bitka za Konjic 1943. ★ Završne operacije u Jugoslaviji ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Ustanak u Hrvatskoj 1941. ★ Josip Broz Tito ★ Saradnja četnika sa okupatorom ★ Uroševac ★ Hrvatska seljačka stranka ★ Udbina ★ Narodni heroji Jugoslavije ★ SSSR i Jugoslavija ★ Rade Končar ★ Ustanak u Srbiji 1941. ★ 11. hrvatski korpus NOVJ ★ Toplički partizanski odred ★ 1. proleterska divizija NOVJ ★ Konjic ★ Ustanak u Bosni i Hercegovini 1941. ★ Đura Mešterović ★ Bitka na Sutjesci ★ Politički komesari u NOR-u ★ Prozor ★ Aprilski rat ★ Četnici u ustanku ★ Borbe u Hrvatskoj 1945. ★ Užice ★ Operacija Weiss ★ Bitka za Prozor 1943. ★ 2. primorsko-goranski partizanski odred ★ Ustanak u Dalmaciji 1941. ★ Komunistička partija Hrvatske ★ Borbe u Hrvatskoj 1942. ★ Britanija i Jugoslavija ★ Foča ★ 1. proleterska udarna brigada ★ Vojni puč 27. marta ★ Omladina u ratu ★ Lopare ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ Trilj ★ Niš ★ Srpska državna straža (nedićevci) ★ Milan Aćimović ★ Danilo Lekić ★ Ogulin ★ Ustanak u Lici 1941. ★ Bolnice u oslobodilačkom ratu ★ Kragujevac ★ Beograd ★ Borbe za Čačak 1941. ★ Majevički partizanski odred ★ Primorsko-goranski partizanski odred ★ Zagreb ★ Bitka na Neretvi ★ Čačak ★ Ustanak u NDH ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★